Mar 30, 2008

Chân dung đời thường - Duy đi chợ









Câu chuyện của tôi xin được bắt đầu từ một sáng chợ đông, bắt đầu từ cái bóng người bé nhỏ đang lon ton luồn lách giữa các lối đi chật hẹp và tăm tối. Cậu bé mua ít thịt nạc, khoai tây, và một ít tép bạc, loại nhỏ. Cái máy ảnh tôi dõi theo đằng sau nó làm cả chợ rộn ràng, mấy chị bán cá quen cười, ghẹo “thằng nhỏ Duy này ngon quá ta, bữa nay được chụp hình lên báo …”. Rồi có chị ngoảnh lên, hỏi tôi, “nó đi chợ hồi ba bốn tuổi, bộ lạ lắm sao ?!”.

Không, như bất cứ người nào từng lui tới cái chợ phường 1 này, tôi quen cái cảnh Duy ăn sáng một mình nơi góc chợ. Cái bàn ăn cao lé đé gần đến cổ Duy, lúc đó nó chưa đầy bốn tuổi. Dưới ghế, cạnh chân Duy là mấy cái túi nilong đựng cá, rau… Duy đi chợ sớm, trên đường đi làm, tôi ghé ngang qua, thường nhìn thấy Duy men theo vỉa hè, hai tay xách lặc lè, lách mình bên những tủ thuốc lá, những chiếc dù che nắng. Nó cao, gầy gò, mớ tóc vàng hoe chấp chới theo mỗi bước chân. Bóng nhỏ tăm tăm.

Đứa trẻ mang họ mẹ…


Bây giờ, Duy lên sáu, mỗi khi nhìn nó lắc xắc giữa những sạp rau cải, hình ảnh đơn giản đó bỗng truyền vào lòng tôi hàng trăm hình ảnh khác, dội lại âm ỉ những số phận. Tôi nhớ gương mặt mủm mỉm của đứa em họ, mười bảy tuổi hay vắng nhà, la cà bè bạn, tụm năm tụm ba ăn vặt ngoài đầu hẻm. Có một dạo thấy mình mập, tròn vo, nó đi mua vòng về lắc. Con nhỏ càng lắc vòng eo càng vượt trội. Chạy bộ cũng không ăn thua. Hôm tới phòng khám, nghe bảo mình mang thai, con nhỏ còn nự nự, hết chuyện nói giỡn rồi sao. Nhưng máy siêu âm thì không biết giỡn, nó báo thai nhi sáu tháng tuổi.

Nhân vật chính của bi kịch bắt đầu “phát biểu” bằng những cú quẫy đạp trong bụng một đứa trẻ khác, đang lo lắng cho cái tương lai mù mịt của mình. Thằng bạn trai rũ bỏ trách nhiệm, sau khi đem tới món tiền “để mai mốt đi sanh…”. Hai triệu đồng như một cái vẫy tay. Cha của cậu ấm này là một nhà thầu làm các công trình giao thông đình đám ở Cà Mau. Người ta nói rằng cứ chiều chiều tới các quán nhậu – ca cổ nổi tiếng trên đường Nguyễn Du thì gặp ông, và bất cứ cô tiếp viên nào cũng biết số điện thoại của vị khách hào phóng.

Thuận miệng thì kể chơi thôi, chuyện của Duy thì không liên quan đến người đàn ông ấy. Mặc dù đôi lúc tôi nghĩ, giá mà người ta được nhìn Duy hôm nó mới ra đời. Một đứa bé đẹp như thiên thần, như trong lịch Tết, đẹp đến ngạt thở. Đẹp đến nỗi tôi phải vịn cái bụng đã đội áo của mình, một cách tuyệt vọng, kêu thầm, “trời ơi, giá mà con mình đẹp được như vầy…”. Hôm tôi thăm, vài chị lạ mặt lượn lờ lại nhìn, đứng mê mẩn hồi lâu, sau ra sân thầm thì, rồi lại quay lại nhìn. Họ muốn xin đứa bé. Mẹ - mười - bảy hẹn ngày mai, “cho nó ngủ với con đêm nay nữa thôi…”. Sáng hôm sau thì số phận Duy được gắn chặt với con hẻm, cái chợ và người bà mù lòa, mẹ Duy giữ nó lại, dù mới mười bảy tuổi, dù vẫn còn dài những cuộc chơi.

Hai tháng sau con tôi ra đời, mẹ Duy đã lại lông bông với đám bạn ngoài đầu hẻm, ăn quà vặt, ném trả bọn con trai chọc ghẹo mình bằng mấy câu mắng mỏ vu vơ, ánh mắt nguýt dài. Gặp tôi mẹ Duy khoe, “thằng Duy biết lật rồi, bữa đó em đi chơi về, thấy nó lật mình ên, tức bụng khóc quá chừng…”. Những khi bận rộn, không tới nhà Duy, tôi nhìn con mình lớn lên và biết Duy cũng lớn lên. Tôi hay hình dung cảnh mẹ Duy đi chơi về và hết hồn hết vía thấy nó bò lủm củm dưới sàn, hay một bữa nào, bà mẹ trẻ nhảy cẩng lên mừng khi thấy con lững đững đi ra cửa đón. Đôi lúc thấy Duy mặc bộ đồ thun rẻ tiền ngắn ngủn, tôi tự hỏi có phải bộ này mẹ Duy mua vào một hôm ngẫu hứng nào, khi mang về mới hay đứa con trai đã cao ?!

Cái ý nghĩ sau này lớn lên, Duy sẽ rất buồn khi nhìn thấy hình ảnh mình, lát cắt cuộc đời mình ghi lại trong tờ báo cũ, khiến tôi vài lần bỏ dỡ bài viết này. Nhưng rồi tôi lại tiếp tục, vì mảng ký ức tuổi thơ của Duy mà tôi trân trọng lưu giữ hôm nay, đáng tự hào biết chừng nào.

Nhìn đời cho cả hai người…


Sáu tuổi, có hai người mẹ Duy lần lượt dắt về vào bảo nó gọi cha. Tôi hỏi Duy, thích cha không, Duy lắc đầu, “con kêu nó mà nó không trả lời”. Xen giữa những cuộc đi mãi miết, làm đủ thứ nghề lặt vặt như làm móng, làm nhân viên matxa, có dạo mẹ Duy mướn nhà ở chung với anh thợ hớt tóc nào đó, rồi hai đứa bỏ nhau, lại yêu anh chàng khác, giờ thì lên Cần Thơ kiếm sống. Duy sống với bà ngoại, tôi gọi bằng dì. Dì mù, do biến chứng của căn bệnh thủy đậu lúc nhỏ. Cô độc, không chồng, nhận mẹ Duy về nuôi để hủ hỉ lúc về già, dì đã không ngờ đến những cuộc đi. Nhưng Duy còn ở lại, nó an ủi dì theo cách của nó, một tiếng khóc đòi ăn, một cái quần sũng nước đái, một cái nhảy mũi... Dì lật bật xoa dầu, thay quần, giặt tả, rồi day qua khuấy bột. Dì bận rộn lắm, bận như cái hồi nuôi mẹ nó. Dì biết nó gầy bằng những ngón tay, nhận ra tiếng khóc nó giữa đám trẻ chơi đằng xóm bằng đôi tai tinh nhạy, gói nó vào lòng khi đêm xuống.

Cho đến khi Duy trở thành một gã đàn ông đĩnh đạc cầm tiền tự ăn sáng và đi chợ. Lúc đầu, Duy còn đi theo mấy dì hàng xóm, sau thì tự đi. Duy muốn ăn gì, thì mua cả bà cháu cùng ăn. Một tháng có sáu ngày bà ngoại ăn chay, Duy cũng ăn chay, rau dưa qua bữa. Sáu tuổi, Duy biết nấu cơm, làm cá, rửa chén, hâm nóng thức ăn bà ngoại nấu, lúc đói, trèo lên bếp nấu mì gói. Có khi đang chơi vui, bỗng dưng bỏ đi tắm. Chẳng ai bảo, tự mình xoay trở, mãnh liệt và hồn nhiên như cỏ mọc trong vườn.

Cuối năm vừa rồi, bà cháu Duy dọn đi khỏi con hẻm nhỏ đến một nhà khác cũng gần đó. Bà ngoại làm quen với nơi ở mới bằng đôi mắt của Duy, nó dắt ngoại đi khắp cái nơi xa lạ mà cánh cửa, cái bậc thềm, bộ bàn ghế… đều là bẫy đối với người khiếm thị. Phơi đồ chỉ Duy mới trèo lên gác được. Những lúc rảnh rỗi Duy hay ra trước cửa nhìn bên đường, mặt mông lung như con hổ nhớ rừng, như một gã giang hồ nhớ những chuyến đi. Mà, Duy là giang hồ thứ thiệt rồi còn gì, những con hẻm lẩn khuất, chằng chịt sâu hút quanh đây Duy đã đi chơi khắp. Gã có nhiều bạn bè, gã giang nắng chửi thề. Kỳ lạ, nắng chỉ làm vàng thêm tóc, nhưng da vẫn trắng như con gái. Và bất chấp những thiệt thòi, cái miệng nhỏ với đôi môi đỏ vẫn hay cười, mỗi lúc gọi Duy ơi, gã ngước nhìn, mắt đen tròn, trong vắt và sâu thẳm.

Xóm hẻm, và cả cái chợ thực phẩm nhỏ giờ cách Duy một con đường lúc nào cũng gầm gừ xe cộ. Duy phải nhờ người lớn dắt qua. Nhiều lần, đưa Duy qua đường, nhưng chưa bước lên vỉa hè, Duy đã xé tay tôi ra lủi thủi chạy vào trong chợ. Vài lần, tôi chở con trai tôi và Duy đi chơi loanh quanh ngoài đường, nó ngồi phía sau, phải nhắc rất lâu nó mới chịu vòng tay ôm đầy ngượng ngập. Tôi cũng ngượng ngập, bởi cái bàn tay nhỏ nhắn này, tôi đã từng nắm lấy rồi lại buông ra, khi Duy lên hai lên ba. Nhưng từ bây giờ, tôi sẽ tập nắm tay Duy, hy vọng đến giữa mùa thu năm nay, Duy sẽ cho tôi một cơ hội được dắt nó vào tận cửa lớp trao cho cô giáo, như hàng trăm đứa trẻ khác có người thân đưa đi trong ngày tựu trường…


 

20 comments:

  1. Anonymous3/31/2008

    Mặc kệ mọi thứ khác, đọc đến đâu thương thằng bé đến đó. Lòng muốn làm một điều gì có ít cho nó nhưng giờ tôi đang xa VN, mai mốt về chẳng biết có dịp làm không.

    Cảm ơn tấm lòng của Tư dành cho đồng loại, một đồng loại đang cần một chút đỡ nâng.

    ReplyDelete
  2. Anonymous3/31/2008

    Có ích ôi viết sai

    ReplyDelete
  3. Anonymous3/31/2008

    Trời ơi!

    ReplyDelete
  4. Anonymous3/31/2008

    Tội nghiệp Duy quá! Nhưng từ nay, khi có Chị nắm tay, chắc cuộc đời nó sẽ khá hơn!

    ReplyDelete
  5. Chào chị, em đã đọc tạp bút của chị về người mẹ 17 tuổi, người mẹ mà đã từng giải thích lý do bỏ bồ: "Tại nó đánh con tui!"... Giờ, xem "phần 2" của "gia đình bé mọn" này, thấy chị không còn để lại câu nói đó của người mẹ trẻ, em thấy buồn làm sao ấy. Chị cầm tay Duy vào trường, nhưng mong chị hãy giúp Duy nhìn đời bằng đôi mắt đẹp của nó...

    ReplyDelete
  6. Đây là phác thảo. Hãy còn sơ lược nhưng chắc tác giả đã phải trăn trở nhiều. Hãy so chú bé Duy và chú bé trong "Vieng xay - ngày vắng mặt trời". Kỳ lạ thay các chú bé đều đẹp! Sự tinh tế trong cảm nhận cuộc sống. Tình yêu đối với mỗi số phận. Tình yêu đối với bản thân cuộc sống. Mình ước rằng rồi đây khi hoàn chỉnh nó không chỉ là chuyện/truyện của chỉ một chú bé Duy. Lấp ló đâu đó giữa phác thảo này và Viengxay - ngày vắng mặt trời mình ước thấy một "Hoàng tử bé" rất riêng của NG. Ng. Tư.

    ReplyDelete
  7. This comment has been removed by the author.

    ReplyDelete
  8. Anonymous4/02/2008

    Thương thằng bé quá. Chị ơi, đừng buông tay nó ra nữa nhé.

    ReplyDelete
  9. "như hàng trăm đứa trẻ khác có người thân đưa đi trong ngày tựu trường…" -> chị đã đổi chữ 'mẹ" sang chữ người thân rồi hả? Đọc câu: "như hàng trăm đứa trẻ khác có MẸ đưa đi trong ngày tựu trường…" vẫn thấy ấm áp và thích hơn.

    ReplyDelete
  10. Anonymous4/04/2008

    Em vua doc bai viet ve be Duy tren so bao SGTT ngay thu Tu, 2/4/08, thay thuong be qua va rat cam kich bai viet cua chi. Be xinh qua ha chi, dang tiec vi mot dua be xinh nhu the lai dang song mot cuoc song thieu tinh thuong va phai tu lap khi con qua nho nhu vay. Doc den doan "chang ai bao, tu minh xoay tro, manh liet va hon nhien nhu co moc trong vuon" la em muon trao nuoc mat. Nhung gi chi viet that song dong va day cam xuc khien nguoi doc nhu em phai suy nghi rat nhieu. Em muon hoi tham chi neu be co can giup do gi ve vat chat (con ve tinh than thi em nghi da co chi va ba ngoai cua be) thi cho em xin duoc gop mot phan gi do cua minh, du khong nhieu nhu cung la tam long cua em. Sap toi, khi be di hoc, em muon gui cho be mot qua nho de khuyen khich "ga trai tre" nay, mong duoc chi chap thuan.

    Em cung da post bài viet nay len blog 360 cua em, gio em vao xin phep chi. Chuc chi khoe, viet that nhieu va that hay hon nua.Em gui loi tham va hon be Duy.

    Cam on chi nhieu.

    Em gai SG

    ReplyDelete
  11. Càng đọc blog của chị tư càng thèm cái cảm giác được yêu thương ai đó thật lòng. Và có một người nào đó để yêu thương. Tự dưng thèm được như bé Duy (SMILE). Mỗi lần đọc những tác phẩm của chế, e hay lấy bút gạch vào những câu mà chế bảo là “mẹ dạy… bà ngọai dạy… cha dạy…” như trong truyện “Qua cầu nhớ người” người cha nói với con trai “rằng sống trên đời, thấy phải thì làm, mà làm cũng đừng nghĩ sẽ được đáp đền xứng đáng, vì có những thứ quý giá lắm, chẳng gì bù đắp được đâu,” hay như “là trẻ con phải biết tha thứ cho những lỗi lầm của người lớn” (cánh đồng bất tận)… tự nhiên tối tối vắt tay lên trán nằm nghĩ chế 4 mà làm má mình chắc mình sẽ nhìn cuộc đời một cách khác, không cù bơ cù bất như bây giờ… và có thể sẽ học hiểu làm sao để tha thứ cho người khác. Thật ra bé Duy cũng vẫn là một đứa trẻ hạnh phúc, mừng cho e vì còn bà ngọai bên cạnh, mừng cho e vì mẹ e đã giữ e lại mặc dù mẹ e chưa bao giờ học hiểu làm sao để làm một người mẹ. Nhưng có lẽ chuyện làm mẹ không cần học vì đó là thiên tính của người phụ nữ…

    ReplyDelete
  12. Tôi đổi chữ "mẹ" trong câu cuối thành chữ "người thân", vì tôi không thể nào xứng đáng với chữ "mẹ". Tôi có thể giúp Duy đến trường, đó là điều duy nhất tôi có thể làm. Duy còn mẹ. Và luôn nhớ mẹ. Tôi không định thay chỗ cho người mẹ đầy bản năng và dũng cảm đó.

    Trong lúc Duy lớn lên thì mẹ Duy cũng đang lớn lên. và một ngày nào đó, em sẽ quay về với con trai mình.

    ReplyDelete
  13. Chị ơi, em muốn gửi tiền giúp đỡ cho bà cháu hàng tháng. Chị cho em xin địa chỉ được không ạ? Em cảm ơn chị nhiều.

    ReplyDelete
  14. Em cũng muốn giúp đỡ bé. Bé đang học lớp mấy vậy chị? Em đang làm việc cùng một nhóm dạy kèm ở các mái ấm miễn phí, nếu thuận tiện em có thể cử người đến giúp bé học, và giúp đỡ thêm cho bé nữa.

    ReplyDelete
  15. Chị Tư ơi, em bàn với nhóm em rồi, nhóm hoàn toàn đồng ý ^_^. Mong chị sớm cho em địa chỉ của bé nha. Đang nôn nóng muốn bắt đầu mà.

    ReplyDelete
  16. chang biet vi sao khi doc bai nay em cam thay nhu ngat tho vay. Du` nguoi cha boi bac va` nguoi me vo trach nhiem bo em giua cuoc doi nhu vay,Duy van song! Hi vong em Duy se khong di lac duong, mong rang ban tay cua chi co the du suc de diu` Duy qua nhung kho khan cua cuoc song.

    ReplyDelete
  17. Anonymous5/16/2008

    Con thấy thương cho Duy quá cô à, qua đây con xin phép được đăng bài của cô lên blog của con để bạn bè cùng đọc và suy ngẫm...Cảm ơn cô rất nhiều

    ReplyDelete
  18. Anonymous6/22/2008

    Tu oi, be Duy gio sao roi ha em?
    Chung ta co the giup gi cho be Duy khong? em be that la ngoan va de thuong. Chi cung muon giup be Duy. Mong em cho biet them chi tiet nhe.

    ReplyDelete
  19. Anonymous7/29/2008

    Chị Tư nè, cái này có phải thằng bé được sanh ra trong truyện ngắn "LÀm má" ( Em đọc trong quyển "Ngày mai của những ngày mai") đó phải không chị....Cháu nó giờ lớn quá...Chị ơi, em thương nó quá trời! Không ngờ mẹ nó bỏ đi biệt rồi bỏ nó ở lại bơ vơ...Em hị vọng chị sẽ giúp được nó bước vào mái trường tiểu học được nhé chị !

    ReplyDelete
  20. Anonymous10/17/2008

    Chi Tư ơi, mùa thu đã đến rồi, Duy đã đến trường chưa vậy chị? Thương Duy quá chị à, khi nghĩ lại con mình ngày ngày được mình chăm bẫm; còn Duy lại như cây cỏ sống giữa trời. Rất may, Duy có chị Tư bên cạnh. Cám ơn tấm lòng nghĩa hiệp của chị.
    Minh xin post một số bài của chị qua blog 360 để gửi đến bạn bè nhé.

    ReplyDelete