Oct 21, 2013

Công tới đâu thì bằng ?


Hồi chị em song sinh bên xóm còn nhỏ, tôi ngắm nghía tụi nó và nghĩ tới công bằng. Trời cho dung mạo giống hệt nhau, bà mẹ làm cho cái sự giống ấy càng thêm hoàn hảo. Hai đứa diện cùng kiểu từ tóc cho đến dép giày. Cái bánh bẻ đôi, hai cây kem cùng màu, ấm đầu sổ mũi một lượt cả hai. Không có cuộc đi chơi công viên nào mà nhà bên đó không chất lên xe đủ cặp.

Năm mười lăm tuổi, một trong hai con bé có bồ. Và cậu con trai thập thò đón đưa ngoài cỗng chấm dứt cái gọi là công bằng mà tôi huyễn tưởng. Cô em lấy chồng sớm, nhanh chóng nhàu nhừ làm mẹ của hai thằng con quậy như quỷ sứ. Chị gái thì du học ở Anh, lần về gần nhất dắt theo anh da trắng bụng nước lèo. Giờ chúng có ăn mặc giống nhau thì ý nghĩ, bầu trời cũng khác.

Tôi xếp “công bằng” vào nhóm những thứ dùng để hứa hẹn thề thốt, vì nhỏ lớn chưa từng thấy mặt mũi nó đâu. Bên ngoài biên giới thì tôi không chắc. Cướp của giàu chia cho nghèo, người ta nói công bằng đó, nhưng tôi hình dung tánh nết công bằng không hung hăng ngang ngược vậy. Không phải ai giàu cũng chỉ ngồi rung đùi mà giàu, người ta cũng lao động. Công bằng cũng không hời hợt kiểu gộp đất lại cùng làm rồi chia đều từng phần ăn. Thấy sách ghi công bằng là theo đúng lẽ phải, không thiên vị, tôi thắc mắc lẽ phải đó của ai ?

Chuyện mấy rày trộm chó bị đánh chết, nhiều người nói công bằng quá. Trời cho sinh linh nào cũng có sự sống, con chó nó cũng có cái mạng, lấy mạng trả mạng thì đúng quá còn gì. Người thì đi phá xóm hại làng, chó giữ nhà kính chủ, giá trị sống chưa biết ai hơn. Cách nghĩ này cũng chặt chẽ và đầy đủ lý tình cho cái gọi là lẽ phải. Riêng má tôi đọc báo xếp cái kiếng thở dài, nói bên nào cũng ác. Hành động hái đi một hơi thở để trả đũa cho một hơi thở bị hái, hình như không phải. Hồi còn con nít, qua vườn hàng xóm bẻ bông, thằng bên đó trả đũa bằng cách chạy qua bẻ ổi, sau thành đánh nhau. Tôi chọn đứng về phía con người, bởi nghĩ sau cái chết của anh ta, là một bà mẹ già (cũng có thể ham mê cờ bạc), một đứa con nhỏ dại, một cô gái vừa mới biết yêu.

Trả thù, một chủ đề kinh điển của văn chương và phim ảnh, cũng thể hiện cái khao khát chống lại bất công. Kết thúc phim bằng một cái chết của gã đại gian ác, hả hê quá chừng mà sao lại có cảm giác chưa xong. Làng cổ tích, chỉ có cái chết bị sét đánh của mẹ con Lý Thông là tôi nhẹ lòng nhất. Trời ra tay coi phải hơn người với người. 
     
Nghe nói Chúa kêu người ta hãy chìa má trái ra nếu bị tát vào má phải. Không phải Chúa nên chúng mình tát lại, gọi là đấu tranh tìm kiếm công bằng. Tôi cứ tưởng cái anh chàng tên đó phải rất dịu dàng, ấm áp và không gây tổn thương cho bất cứ gì. Kiểu như truyện Nhật có cô kia được cả hai anh yêu, không biết chọn ai bỏ ai và không muốn ai bị tổn thương, cổ tự tử. “Đàn bà gì thấy thương quá”, ông bạn già tôi tấm tắc. Nhưng rốt cuộc thì cô gái cũng làm tổn thương chính mình.

Coi In Time, một cái phim giả tưởng tương lai thế giới chỉ thời gian là thứ giá trị nhất, giao dịch mua bán gì thì lấy thời gian ra xài. Mua cái tăm xỉa răng tiêu tốn chút ít tuổi đời. Muốn sống lâu hơn thì phải làm việc. Giai tầng xã hội lấy thời gian nhiều ít để chia cao thấp. Mấy anh ăn cướp, dĩ nhiên cũng cướp thời gian chớ tiền bạc chẳng còn ý nghĩa gì ngoài việc đốt lên làm món cá nướng trui. Bỏ qua anh vai chính đẹp trai, tôi và chị bạn bàn tán xôn xao cái ý tưởng phim táo bạo thu chi bằng quỹ thời gian. Công bằng đó chớ đâu, làm nhiều sống nhiều làm ít sống ít, không làm thì ngủm củ từ cho sạch đất. Chị em tôi hân hoan cho tới khi chợt nhớ ra ai là kẻ chi trả điều hành quỹ thời gian kia ? Lấy gì bảo đảm thằng cha đó (thí dụ vậy) không tuồn thời gian ra bán chợ đen lấy chênh lệch, không vi vu thêm chục tuổi cho bà con bên vợ ?

Ngay cả ông trời, mà những bà cụ già tin chắc rằng tồn tại đâu đó, số mạng những người được ông tạo ra cùng một ngày giờ sinh cũng kẻ trên cao kẻ vực sâu. Ngụ ngôn kể chuyện hai con khỉ bẻ bánh không đều, nhờ cáo đứng ra làm trọng tài, cáo ma lanh ăn sạch, dân gian nhấn mạnh vào tinh thần đoàn kết, nhường nhịn yêu thương. Nhưng có bà mẹ Việt nói với con, cái bánh bẻ đôi, miếng lớn miếng nhỏ là chuyện thường, cố gắng cho gần bằng nhau (nhìn bằng mắt thường) thì ăn. Biết đâu trong lúc đánh bột không đều, bên nhiều trứng bên không.

23 comments:

  1. Công bằng hay không cũng chỉ là tương đối. Người ta đã muốn hơn thua nhau thì hai tờ năm ngàn cũng chưa chắc bằng nhau.

    ReplyDelete
  2. Hay quá Chị Tư ơi!

    ReplyDelete
  3. Tuyệt đẹp, Chị Tư ơi !

    ReplyDelete
  4. thù hận thì rất dễ nhưng thứ tha lại rất khó phải hong Tư? Mà biết đâu khi con người biết thứ tha thì cũng thấy mình gần với công bằng rồi đó (chỉ gần thôi)... ứ hự...

    ReplyDelete
  5. Hay qua! Hun Tu mot cai...hehe

    ReplyDelete
  6. Anonymous10/22/2013

    Rất hay, cám ơn nàng!!

    ReplyDelete
  7. "Công bằng là theo đúng lẽ phải", "Lẽ phải đó của ai?"
    Lẽ phải có khi đâu còn là chân lý!

    ReplyDelete
  8. Lâu không đọc Tư, hay quá Tư ơi!

    ReplyDelete
  9. This comment has been removed by the author.

    ReplyDelete
  10. mình đọc chuyện này thấy thú vị.. có vẻ CHUYỆN của Tư mình thích hơn TRUYỆN.. Tư có đọc một câu chuyện trong Kinh thánh, kể lại sự giống/khác nhau giữa công bằng và bác ái chưa nhỉ?

    ReplyDelete
  11. Anonymous10/29/2013

    Rat thich cai tua! Thich bai viet luon. Cam on Tu ve su doc dao.

    Huong

    ReplyDelete
  12. Có quan điểm công bằng là có cơ hội như nhau. Nhưng lại cũng kô công bằng vì khi sinh ra đã kô như nhau về thể chất, về gia cảnh, về địa lý...

    ReplyDelete
  13. Viết tiếp đi chị Tư, lâu quá rùi, nửa tháng rùi ak, hihi

    ReplyDelete
  14. Viết tiếp đi chị Tư, lâu quá rùi, hj

    ReplyDelete
  15. Cảm ơn chị về cách nhìn độc đáo, nhân văn: "Công bằng phải dịu dàng, ấm áp và không gây tổn thương cho bất cứ gì"

    Em tin theo Luật nhân quả trong đạo Phật và nghĩ đó là lẽ công bằng tuyệt đối, tuy không thể biết nhưng vẫn luôn tồn tại.
    Công bằng thể hiện trong thế gian tương đối ở vài đặc điểm:
    Công bằng theo thời gian: mỗi người đều có 24h/ngày
    Công bằng tư tưởng: Ai cũng có tự do tư tưởng tuyệt đối
    Công bằng cơ hội: Làm người ai cũng có cơ hội tu tập để giác ngộ và hạnh phúc trong tâm không phụ thuộc hoàn cảnh bên ngoài

    Em chúc chi luôn vui khỏe ạ
    Em Hường

    ReplyDelete
  16. Anonymous11/10/2013

    " Công tới đâu thi bằng?" rất ý nghĩa....

    ReplyDelete
  17. Từ lâu tôi đã rất cảm phục và ngưỡng mộ cô Tư, mê mấy bài tùy bút của cô. Đọc bài nào của cô tôi cũng tâm đắc hết! Cô nói thay mọi người những cảm nhận về cuộc đời. Rất cảm ơn cô!

    ReplyDelete
  18. Nhưng Tư ơi, tôi thương người đàn ông bị bắn chết khi cố cứu con chó của mình. Đằng sau người đàn ông đó cũng có mẹ già, vợ trẻ, con thơ. Ngày bé tôi ngồi khóc từ sáng đến chiều khi sáng sớm đứng nhìn kẻ cướp chó tròng dây vào cổ, kéo lê Tây của tôi trên đường. Bố mẹ tôi, chú dì tôi đã đi không thiếu một nhà hàng thịt chó về mà không thấy.Giờ nghĩ lại tôi vẫn đau lắm. Tôi ngày đó khóc lạc giọng chạy theo đằng sau. Tôi không biết nó có kịp nhìn tôi không.

    ReplyDelete
  19. Tuyệt vời! Cám ơn tác giả đã chia sẻ.

    ReplyDelete
  20. Quay cuồng trong cối xay mà hỏi sao để ko xoay. Tự mình thoát khỏi nó rồi thì mới biết trước là do ta chứ ko phải cối xoay.

    ReplyDelete
  21. dem lai cuoc song tot hon. www.lasamckf.com

    ReplyDelete