Jan 23, 2015

Mương rộng hào sâu

Mương rộng hào sâu
Tản văn : Nguyễn Ngọc Tư

Hồi đầu cũng không ai nghĩ tới chuyện làm một ranh giới giữa hai nhà.

Con mương được đào chỉ vì lúc lập vườn, người ta cần đất để lên liếp, đắp bờ, trồng mấy thứ cây ăn trái lâu năm. Mùa gặt, lần xuồng theo đường nước ấy chở lúa từ ngoài ruộng sau về sân phơi cũng tiện. Vậy là giữa hai khu vườn hai nóc gia có một con mương rộng chừng hai, ba thước tây, chạy dài đến hết đất.

Những thứ cây mọc hai bên bờ mương không quan tâm đó là biên giới, tầng lá đan vào nhau. Gốc ổi sẻ vườn kia vẫn vô tư rụng trái chín vườn này. Rau muống, cần nước mọc chen nhau, nhà nào muốn ăn nấy hái. Bầy gà cứ bay qua bay lại, bạ đâu đẻ đó, gốc chuối đống rơm, không quan tâm chuyện trứng nằm vườn nào mới phải. Giàn bầu, mướp vắt dây qua mương, trái phía đâu cũng thơm phức nồi canh nấu với tép đất. Đoạn giữa mương bắc cây tre hay thân so đũa cho tiện qua lại sẻ chia vài viên chè trôi nước, mượn ít tỏi tiêu những ngày chưa thể đi chợ xa, mà khỏi phải vòng ra lộ cái. Vườn dày cỏ tới cỡ nào, cũng có con đường mòn mà người hai nhà thường đi tắt để qua lại với nhau.

Và đám con nít cũng tự do như ong và chim, không coi con mương là thứ ngăn trở, bất tiện. Mùa khô, mương cạn lòng, không cần cầu tre, tụi nhỏ chỉ phóng vèo đã qua vườn khác. Lúc bà mẹ kêu ới đứa trẻ vẫn còn lăn lóc đất láng giềng, nhưng nó lên tiếng dạ thì đặt chân bờ liếp nhà mình. Vậy là tránh được tội “suốt ngày xách đít đi chơi bên xóm”. Thằng nhỏ nhà này cũng hay oằn nhánh bình bát cho con bé nhà kia hái trái chín đem dầm đường. 

Gần tết nước giựt lộ nửa vách mương, mùa đìa. Tụi nhỏ hai nhà rủ rê nhau đắp chặn từng đoạn mương bắt cá. Lựa mấy con lóc, trê vàng lớn nhất đốt lửa nướng trui cùng ăn bên bờ mương, mớ cá còn lại chia đều cho hai căn bếp, bữa cơm cũng phải rủng rỉnh đến tận một tuần. Lá rụng vào mương cứ mỗi năm mỗi dày, hai nhà thay phiên đào một vài lớp bùn nhão bồi lên gốc dừa. Thứ đất tan chảy vào đâu, cây oằn nhánh sai trái ở đó.

Những con mương ranh cứ nằm thanh thản giữa bao nhiêu khu vườn miền Hạ, với cá trong lòng và bèo trên mặt nước, với tiếng trái rụng sau cú chao mình của lũ chim đêm, với những cuộc lại qua của con người bất chấp đôi bờ xa hơn một tầm tay với. Mương luôn bị vượt qua một cách dễ dàng, bằng cách người quăng kẻ bắt lấy những món bánh nhà quê thơm thảo, hay cú đu nhánh cây để búng mình sang bờ gọn bân của trẻ con. Gặp buổi cùng làm cỏ vườn, cuộc trò chuyện của người hai nhà không vì mương nước lạnh mà thôi giòn giã. Nhất là khoảng tháng tư cuối hạn khi lòng mương cạn tới đáy, cây mọc hoang dại hai bờ đã được đốn làm củi chụm, mương chỉ là một hõm đất trũng đến gà con cũng có thể băng qua.

Lúc ấy ai mà biết được đến một ngày, cũng những đứa trẻ ngày xưa, ai có gậy cầm gậy ai có dao cầm dao, máu vằn tia lên mắt, đứng hai bên bờ lăm le xông vào nhau chỉ vì cái ranh đất đổ bằng tê tông không thẳng. Xê dịch một tấc, nghĩa là được/ mất một tấc vàng. Ông bà mình xưa giờ nói đâu trúng phóc đó, đâu có giỡn chơi.

Tên người không đổi, vẫn là Tư Chèo Bẻo, Sáu Đực, Út Lớn, nhưng thời gian và cuộc mưu sinh đã sắm cho đám trẻ xưa những gương mặt vằn vện, gai góc. Con mương ranh lâu rồi không còn ai đào đất bồi liếp, giờ cạn chỉ săm sắp nước vào mùa mưa. Mọi thứ phơi ra hết, nhưng khó mà tả được cái rộng, sâu của làn nước lạnh lẽo trong tâm tính con người.

Con mương ranh mà người hai nhà từng cùng tắm táp sau buổi làm đồng về, giờ họ cùng tắm hằn thù hung hiểm.

12 comments:

  1. đọc mà nhớ những buổi trưa xưa... trốn ngủ đi chơi với mấy đứa trẻ trong xóm, đọc mà cũng sợ đến đoạn cuối cùng, bởi mình biết kết thúc sẽ như vậy... đau...

    ReplyDelete
  2. Hôm nào quởn, chị Tư ghé Cần Thơ nghen. Mong gặp chị Tư quá chừng. Sẽ đãi chị ăn lẩu mắm xứ này coi có ngon như ở Cà Mau không nhen.
    Đọc rồi, nghe đắng đắng cổ họng. Vì nơi nuôi dưỡng tuổi thơ của em, bây giờ, cũng giống giống như thế. Nên có người bỏ đi miết hổng muốn dzề.

    ReplyDelete
  3. This comment has been removed by the author.

    ReplyDelete
  4. Đọc mà thấy buồn quá Tư à, lòng người giờ sao dễ thay đổi bởi tiền tài, vật chất quá....

    ReplyDelete
  5. Đọc mà buồn quá chị! Lòng người sao dễ đổi thay quá, tiền tài, vật chất làm mờ mắt con người đến vậy sao?

    ReplyDelete
  6. hic hic.hic hic. hic hic

    ReplyDelete
  7. Đọc mà buồn, ngẫm mà đúng, giờ đây con người ta toàn như vậy, như vậy, như vậy

    ReplyDelete
  8. Chào chị Nguyễn Ngọc Tư, em là một học sinh lớp 9 đang có bài thuyết trình về chị, em muốn hỏi em có thể liên lạc với chị qua Mail được không ạ ? Thật sự xin lỗi vì đã comment không liên quan vào bài viết của chị, nhưng em thật sự muốn biết nhiều và chắc chắn về chị nên xin chị thứ lỗi. (Email em là: [email protected] , [email protected])

    ReplyDelete
  9. Hầu hết nhà ở nông thôn miền Tây bây giờ đều giống như...1 cái đảo nổi,mặt trước đối diện sông,3 mặt còn lại đều có mương "ngăn cách" chứ không phải mương "nghĩa tình",mương "chung",mương "đường tắt"... nhạt lắm

    ReplyDelete
  10. Đọc khúc đầu thấy ấm áp tình làng nghĩa xóm, nhưng cứ sợ sẽ đến khúc cuối, vì tiên liệu được trước sau gì cũng ra nông nỗi này. Bài này thiệt sự chị làm không biết bao nhiêu người giật mình ngẫm suy về cái nghĩa cái tình bị "tất đất tất vàng làm lấp đi một phần thơm thảo

    ReplyDelete
  11. Đọc "Đong tấm Lòng " xong như là vừa ôn lại các tin tức trên Internet. Chi Tư kể chuyện miệt vườn nay cũng thành Tư Internet rồi

    ReplyDelete
  12. Hôm nay mới có net để vào blog thấy bạn ghé thăm. Mà hình như bạn là nhà văn thì phải. Thường thì TT ngại nhà thơ nhà văn lắm lắm và đứng xa 100 cây số.
    Ghé sang nhà thấy bài viết rất đời thường và hồ sơ "... hơi khùng" nên rất vui. May có chén cháo cóc cuối mùa mưa (giờ ếch nhái cua còng bị hóa chất chết gần hết...) và chén lục bát cơm nguội biếu bạn.
    Bắt thang …
    Bắt thang lên hỏi: - Hào sâu
    Hơn thua tất đất còn đâu nghĩa tình
    Trời rằng: - Từ thủa bình minh
    Dân nam gắn bó cột đình gốc đa
    Con mương tắm táp hai nhà
    Chỡ lúa tưới đẫm mượt mà ruống rau
    Mỗi mùa ổi rụng trước sau
    Tre xanh, so đủa bắt cầu chè trôi
    Tỏi tiêu . . . chợ luống xa xôi
    Tình thân làng xóm chị - tôi … chuyện thường
    Trẻ con bình bát dằm đường
    Tết cùng trê, lóc bên mương nướng vàng
    … .
    Thằng Tư, Sáu đực nghênh ngang
    Với thằng Út lớn sẵn sàng ăn thua
    Nghênh càng giống hệt loài cua
    U mê trong cuộc bán mua cuộc đời
    Khi đau ốm lúc trở trời
    Tâm tính bạc bẽo ai người bén chân
    Họa tai gõ cửa mới cần
    Bà con xa bán, xóm gần càng thân
    Chán tai hỉ nộ tham sân
    Thôi đừng hỏi nữa thằng đần … ta đau!
    _ _ _ _ _
    mương rộng hào sâu
    Được mất trò đùa biển hóa dâu?
    Tay dao lửa giận bén ngang đầu
    Bí bầu nương tựa nhà tre đất
    Bìm dậu đổ leo cửa phố lầu
    Tiên tổ lưu tình! dù biệt xứ
    Cháu con rút ván! chữa qua cầu
    Tranh hơn tất đất vàng không thấy
    Chỉ thấy mương hào hóa bể sâu

    ReplyDelete